جمعی از شیوخ، مبلغین و اعضای مجلس علمای شیعه کشور آفریقایی سنگال موسوم به مجلس العلماء اهل البیت السنغال» ضمن عزیمت به شهر مرزی کوکی» از این شهر که به عنوان پایتخت قرآنی سنگال و همچنین مرکز مدارس قرآنی غرب آفریقا مشهور است، بازدید کردند.
تاريخ ورود شيعه به اين كشور از زمان هجرت لبنانيها به سنگال در سال 80ميلادي آغاز شده است. هم اكنون جمعيت لبنانيهاي مقيم سنگال قريب به 25 هزار نفر است. اما حركت شيعه و معرفي تفكر جعفري در سنگال به ربع قرن مي رسد. از آن تاريخ شيخ ”منعم اين (Abdel Monem Alzein- لبناني ) فعاليت فكري را در بين مردم بومي سنگال آغاز نمود. اولين حركت وي, اعزام برخي از افراد مستعد سنگالي به لبنان, سوريه و جمهوري اسلامي ايران جهت فراگيري علوم حوزوي بود.
بحث تشيع در آفريقا از مباحثى است كه طى يكى دو قرن اخير بصورت جدى در اين قاره مطرح شده و عموما بوميان منطقه به واسطه روابط تجارى و اقتصادى با شيعيان يا با مهاجرين شيعه با اين مذهب آشنا گرديده اند. در اين رهگذر سعى شده كه در مقاله حاضر شيعيان آفريقا را با توجه به خاستگاه آنها در پنج گروه مورد مطالع قرار دهيم. اين تقسيم بندى عبارتست از:
الف) شيعيان بهره داودى ب) شيعيان خوجه ج) شيعيان بومى د) شيعيان ايرانى ه) شيعيان لبنانى.
سیدحسن عصمتی، رایزن فرهنگی سابق ایران در سنگال و از قاریان قرآن کشورمان، که مأموریتش در سنگال پایان یافته و به وطن بازگشته است، گفت‌وگویی با ایکنا انجام داد که بخش اول آن چندی پیش منتشر شد. وی در این بخش، بیشتر به بیان زندگی و فعالیت‌هایش پرداخت اکنون بخش دوم و پایانی این گفت‌و‌گو درباره ویژگی‌ها و فرهنگ مسلمانان سنگال و جایگاه قرآن در میان شهروندان این کشور از نظر می‌گذرد.
او اهل كشور سنگال است. پدرش اولین مروج تشيع در اين كشور بوده است. محمد فرزند شيخ نوح ماني است كه يكي از شاگردان امام موسي صدر در لبنان بود. او به دنبال سفرهاي تفريحي‌اش به كشورهاي مختلف سر از لبنان درآورد؛ اتفاقي با امام موسي صدر آشنا شد و علاقه‌اي كه از امام شيعيان لبنان در قلبش پديد آمد او را به مذهب تشيع كشاند.
در مصاحبه های قبلی نشریه اخبار شیعیان پیرامون وضعیت شیعیان آفریقا، روشن شده است که انقلاب اسلامی ایران، تأثیر شگرف و اساسی در گسترش تشیع و رشد و بالندگی شیعیان، به ویژه در آفریقا، داشته است. به همین منظور در این شماره برای آگاهی یافتن از وضعیت کنونی شیعیان آفریقا، برآن شدیم تا گزارشی از فعالیت شیعیان سنگال در مصاحبه با دو تن از فعالان شیعی این کشور، آقایان شریف ابوجعفر، رئیس مؤسسه آل یاسین(ع) و شریف محمدعلی، رئیس مؤسسه المزدهر، تقدیم شود.
طرق تصوف در جوامع سنگالي
هر فرقه در سنگال داراي يك سيستم دروني مي باشد كه بستگي به اعضاء و بويژه نقاط قوت و ضعف آنها دارد كه چنانچه با هم منسجم باشند اتحاد محكم اجتماعي بوجود آمده و به اين سيستم شانس بهتر و بيشتر براي يك حيات طولاني تر مي دهند كه تأثير عميق و ماندگاري در امور مختلف كشور مي گذارد. اين سيستم به شكل يك هرم مي باشد كه شيخ به عنوان سرپرست اعظم آن مي باشد و در سنگال به او خليفه كل مي گويند.
ج- فرقه مريديه
اين فرقه در پايان قرن نوزدهم توسط شيخ محمد بامبا امباكه» (Mohammed Bamba Mbacke -خادم الرسول: نامي كه در مدت تبعيدش به كشور گابن به او داده شد) در سنگال بنيان نهاده شد. او در سال 53 در روستاي امباكه-بائول»(Mbacke-Baol)(جوربل: Diourbel) چشم به جهان گشود. او قرآن را نزد دايي خود و سپس نزد ديگر علماي سنگالي آموخت و وقتي مطالعاتش را در اين زمينه كامل كرد به كمك پدرش در آموزگاري شتافت و پس از مرگ پدر در سال 81 به جاي او جايگزين شد.
مقدمه
دين اسلام در آفريقاي سياه به واسطه معاشرت و تجارت در منطقه زيرصحرا و عبور و مرور كاروانهاي شتر از بيابانهاي مذكور رواج يافت. اين تجار اقدام به خريد طلا در منطقه غرب آفريقا مي نمودند و سپس آنرا در شمال قاره به فروش مي رساندند. از طرف ديگر آنها به تجارت سنگهاي قيمتي و گرانبها، جواهرات، سراميك و بلورجات، كتاب و نمك مي پرداختند. اسلام از بخش شمالي آفريقا و توسط المراويد» (Almoravides- شيعه فاطمي) در سال 1052 وارد قاره گرديد.
می‌توان گفت که طریقه تیجانیه در مغرب شکل گرفته و در سنگال رشد کرده است. در واقع مؤسس این طریقه سیداحمد تیجانی و سیدعلی حرازمی مغربی بودند؛ ولی این طریقه به‌وسیله شیوخ بزرگ سنگال از قبیل شیخ‌ابراهیم نیاس کاولاخی و شیخ‌عمر سعید تال و شیخ‌نور سعید تال انتشار یافته است. وقتی ما به تاریخ ورود طریقه تیجانیه به کشورهای غرب آفریقا مراجعه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که شیوخ سنگال، طریقه تیجانیه را در کشورهای غرب آفریقا انتشار دادند.
ما در خصوص طریقه تیجانیه در سنگال به‌طور مبسوط سخن گفتیم؛ زیرا علمای تیجانیه کشور سنگال، بیشترین نقش را در نشر و توسعه این طریقه در کشورهای سودان غربی ایفا کرده‌اند؛ به‌طوری که اگر آنان نبودند، از طریقه تیجانیه در این منطقه خبری نبود. در بین علمای سنگال، دو نفر نقش بسیار مهمی را در این جهت داشته‌اند که در اینجا ما به اختصار شرح حال آنان را ذکر می‌کنیم:
ارتباط تنگاتنگی میان طریقه تیجانیه و مذهب تشیع وجود دارد. بسیاری از ادعیه آنان از اهل‌بیت علیهم السلام گرفته شده و آنان برای اهل‌بیت علیهم السلام جایگاه خاصی تعریف کرده اند و تنها به محبت آن حضرات که اکثر اهل سنت به آن معتقدند، بسنده نکرده اند. شیخ مالک سی در کتاب ضیاء المستبین در شرح حدیث ثقلین، مقام مرجعیت دینی را برای اهل‌بیت علیهم السلام ثابت می‌کند و می‌گوید: هرحکمی که بر قرآن جاری میشود، از باب عِدل بودن اهل‌بیت علیهم السلام با قرآن در حدیث ثقلین، بر اهل‌بیت علیهم السلام نیز جاری است.
درباره این سایت